De geschiedenis van de koffiebonen

De koffie werd waarschijnlijk voor het eerst door mensen opgemerkt in de Ethiopische provincie Kaffa



in Oost-Afrika, waar het buna, bunn of bunchum genoemd werd, wat 'boon' betekent. Volgens de  legende zag een Ethiopische herder genaamd Kaldi, dat zijn geiten na het eten van de struikbessen ineens sterk opgewonden werden. De herder keek naar de struiken en plukte er wat bessen van, hij kookte ze en hield toen een aftreksel over met een tot dan toe zeer onbekende geur. Die drank was bitter, maar gaf ook een gevoel van voldoening en helderheid van geest. Dit gebruik werd opgemerkt door Arabische handelaars én door de beroemde Perzische arts Avicenna.
 

Naar het schijnt hebben de Arabieren



het telen van koffieplanten in gang gezet. Ze spraken niet meer van bunn maar van qahwa of quahweh wat 'geeft sterkte' of 'macht' betekent. Ondanks de verschillende pogingen van sommige Arabieren tot geheimhouding en het handhaven van een uitvoerverbod, werd koffie toch zeer snel populair in de meeste islamitische landen. De koffienaam mokka verwijst naar Mokka, een havenstad aan de Rode Zee vanwaar de koffie naar Egypte en Syrië werd getransporteerd.
 

Het eerste Europese koffiehuis zou in de zestiende eeuw in Venetië zijn geopend, maar het is niet duidelijk wie daarvoor verantwoordelijk was. Aan het einde van de 17e eeuw smokkelden Nederlandse zeevaarders



Coffea arabica van Mokka naar Java, waar deze plant ook heel goed bleek te groeien. Wij Nederlanders hebben de koffie ook naar Sri Lanka en Zuid-Amerika gebracht, waarna ook daar de koffiecultuur van start ging in de 18e eeuw. En zodoende v0erspreidde de productie zich snel over de meeste tropische gebieden. De Nederlanders waren naar het schijnt de eerste handelaars die koffie op grote schaal naar Europa hebben gebracht. Amsterdam zou zodoende het eerste belangrijke internationale koffiehandelscentrum zijn geworden. Volgens sommigen gaat deze eer echter naar de grote concurrent in die tijd: Londen.
 

In Nederland werd de exotische, en toen nog exclusieve, drank aan het einde van de 17e eeuw slechts door een handjevol mensen uit de gegoede burgerij gedronken. Vanaf begin 18e eeuw werd de drank steeds populairder en kwamen overal koffiehuizen op.



Koffie werd ook steeds goedkoper, zodat dat niet alleen maar de elite maar de hele bevolking koffie ging drinken. Vanaf circa 1750 werd het volksdrank nummer één (het verstootte bier van de eerste plaats) en die positie heeft koffie nog steeds.

Aan het einde van de 19e eeuw werd men door plantenziekten genoodzaakt om de gevoelige Coffea arabica te vervangen door de minder gevoelige Coffea canephora (= robusta), die in Belgisch-Congo werd ontdekt.

Huidige productie en distributie

Gradaties in branden

We kunnen de koffiebonen na het branden verdelen in gradaties: licht cq mild, medium, donker cq sterk en zeer donker cq zeer sterk. Licht gebrande bonen hebben de kleur van kastanjes. Ze zijn aromatisch en hebben een frisse smaak met een relatief lichte ‘body’ ; het lichte karakter van een kop koffie geeft een lichte twinkeling tussen de oren. Medium gebrande bonen zijn lichtbruin van kleur, hebben een volle, milde, ronde smaak met een frisse lichte nuance. Donker gebrande bonen zijn te herkennen aan hun donkerbruine kleur en wat “spatjes” olie waarmee het oppervlak soms is bedekt. De smaak is minder licht en fris, maar vol en krachtig met een karamel [soms bitter] -zoete ondertoon. De heel donker gebrande bonen zijn vaak bijna zwart van kleur met olie op het oppervlak. Ze hebben een zeer uitgesproken en ietwat prikkelend aroma en een forse ‘body’. Donkere ‘roasts’ zijn bitterzoet en zeer krachtig van smaak en bevatten wat minder cafeïne dan lichtere.

Een deel van de gebrande koffiebonen wordt gemalen, vacuüm verpakt, en geleverd aan winkels. Een ander deel wordt als gebrande bonen verkocht.
 

De populairste koffiebonen van dit moment: